- Само годинава, Агенцијата за храна и ветеринарство постапувала по рекордни 12 сомнежи за труење со храна, за разлика од лани, кога имало само три.
- Анализираните брисови во лабораториите на ИЈЗ покажале голема концентрација откриени бактерии што укажува на нехигиена и на присуство на патогени микроорганизми.
- За 10 месеци од годинава спроведени се инспекциски контроли во 167 училишни кујни и градинки, а изречени се 5 опомени, 17 наредби за отстранување на недоследности и само една забрана.
- Регистрирани се набавки на суровини од нерегистрирани и неодобрени добавувачи и неисполнување на посебните хигиенски услови.
- Најчести причинители за труењата со храна во Македонија се стафилококусауреус, ентеротоксинот од него, салмонелата и слемомонасот.
Дел од кујните во градинките, училиштата и кујните што подготвуваат храна за достава, наместо оази на вкусови, претворени се во оази на аеробни и мезофилни бактерии. Големата концентрација откриени бактерии укажува на нехигиена и присуство на патогени микроорганизми, покажале резултатите од брисовите, анализирани во лабораториите на Институтот за јавно здравје. Од почетокот на годинава, Агенцијата за храна и ветеринарство постапувала по рекордни 12 сомнежи за труење со храна, за разлика од лани, кога имало само 3 вакви случаи.
Ја забораваат ли готвачите основата, азбуката за однесување во кујната? Готвачот и директор на средното угостителско училиште, Небојша Вуковиќ вели највисок и најважен елемент е свеста на луѓето што работат.
„Самиот готвач, самиот персонал којшто работи во производствениот процес во кујната треба да е свесен за хигиената на целата околина каде што работи, земајќи ја тука и хигиената на инвентарот, хигиената на намирниците, неговата лична хигиена мора да биде на највисоко можно ниво. Вториот елемент се средствата со коишто се работи во кујните. Многу пати, не случајно, добар дел од кујните ги занемаруваат средствата со коишто се врши одржување на инвентарот и на околината во којашто работат. Знаеме дека можеби и финансиски го избегнуваат моментот, го намалуваат финансискиот трошок“, вели Вуковиќ.
Микробиолошкото загадување на храната настанува од бактерии. Д-р Марија Андоновска, директорка на Институтот за јавно здравје објаснува дека со вируси најмногу се контаминира од оние што ја носат храната до пред гостите, но причинители може да бидат и габи и паразити.
„Според податоците што ги имаме во Институтот за јавно здравје, според резултатите што сме ги извршиле на одредени анализи, најчести причинители за труењата со храна коишто ги имаме на територијата на Македонија се стафилококусауреус, ентеротоксинот од него, салмонелата и слемомонасот. Овие бактерии најчесто се наоѓаат во храната којашто е неправилно складирана или е неправилно обработена или е изложена на нечисти услови.Ние како институт сме гласни и апелираме да се почитуваат овие мерки и да има зачестени контроли на безбедноста на храната“, вели д-р Андоновска.
И вработените во кујната имаат право на пауза и одмор, но во строго предвиден простор за нив, не смеат да излегуваат надвор во униформата во која работат, било да е за кафе-пауза или да го фрлат ѓубрето.
Сините или црните ракавици во кујните не се моден детал, туку потреба за да се заштити храната од контаминација. Наједноставното објаснување е: ако се исече парче од ракавицата додека се работи ќе се забележи, што не е случај со белите ракавици.
За 10 месеци се направени 167 контроли во училишни кујни и градинки
Пропусти во кујните и во производствените капацитети детектирале инспекторите на Агенцијата за храна и ветеринарство. Според Годишниот план за спроведување на инспекциски контроли, најмалку три пати годишно се спроведуваат контроли во кујните на градинките и училиштата се спроведуваат, според направената категоризација на објектите по ризик, а во септември и во октомври секоја година, се спроведуваат надзори во сите градинки и основни училишта во државава каде се подготвува и се служи храна.
Од почетокот на годинава досега спроведени се инспекциски контроли во 167 училишни кујни и градинки при што се изречени 5 опомени, издадени се 17 наредби за отстранување на недоследности и изречена е 1 забрана. Досега утврдените недоследности се однесуваат на нецелосно имплементирање на добра хигиенска, добра производствена пракса и НАССР систем како и нередовно водење на записи за нив, неизвршен здравствен преглед кај персоналот, неизвршена дезинфекција и дератизација. Контроли се спроведуваат и кај добавувачите со цел утврдување дали во овие објекти се исполнети условите. Инспекциска контрола напревена е и 92 игротеки во земјава.
„Покрај редовните месечни контроли коишто ги спроведува агенцијата за храна и ветеринарство во план се и вонредни инспекциски контроли да се прават на целата територија на Република Македонија. Ќе имаме засилени контроли и во школите и во градинките и во месарниците и во млекарниците и во кафетериите и во рестораните. Во иднина ќе правиме и вонредни и инспекциски контроли како и редовни инспекциски контроли и на студентските домови каде што имаме кујни како и во пензионерските домови каде што се служи храна“, вели директорот на Агенцијата за храна и ветеринарство, Оливер Миланов.
Во случај на епидемиски труења се вклучува Државниот санитарен и здравствен инспекторат во координирана акција со Институтот за Јавно здравје и Агенцијата за храна и ветеринарство.
Директорот на Државниот санитарен и здравствен инспекторат, Кирил Лазаов вели дека тие постапуваат по стручно мислење коешто го добиваме од страна на епидемиолозите и врз основа на ова стручно мислење, одлучуваат дали има потреба или причина да се поднесе кривичен поднесок до соодветните надлежни институции, кои понатаму постапуваат, како што е Основното јавно обвинителство.
Но, како и во многу други професии и ДСЗИ се соочува со недостаток на кадар. Во момнтов голем проблем е што за две години, 17 инспектори треба да заминат во пензија, а за пополнување на овие места треба специфичен кадар за чија подготовка е потребно подолго време. Секој кандидат за инспектор, на пример, мора да се стекне со лиценца за што е потребна една година.
„Инспекторите со пониско звање можат да вршат инспекциски надзор само во објекти од типот коишто се категоризирани со понизок степен на сложеност и тоа се објекти како што споменав, козметички и фризерски салони, јавни базени, предучилишни, училишни објекти, но без делот каде што се послужува храна“, објаснува Лазаов од ДСЗИ.
Набавка на суровини од нерегистрирани, неодобрени добавувачи и неисполнување на посебните хигиенски услови за нивна безбедност се честа слика на терен. Секој оној што работи во кујна треба да биде толку вешт во работата со храната што ќе може да разликува безбедна од загадена храна, исправна од неисправна за користење.
Законската регулатива во однос на безбедноста на храната е комплетно усогласена со европската. Законски и подзаконски акти имаме, треба само тие да се почитуваат. Во отсуство на свест, еден од начините за тоа се строгите инспекции, мониторингот на хигиената и континуираната контрола на условите во кои се подготовка и се складира храната што е во надлежност на АХВ. Да не заборавиме дека примарната цел е заштитата на здравјето, а истовремено и создавање доверба на јавноста во системот.
Оваа содржина ја изработи Институтот за комуникациски студии.
Новинарка: Наташа Јанчиќ Менковски
Снимател: Слаѓан Милошевски
Монтажа: Давид Милошевски
Поврзани стории:
Преполовен е бројот на примероци од храна чија безбедност се проверува
Само случајна анализа може да открие небезбеден производ кај нас